Het lege midden

Over de toename van Narcisme als symptoom van verloren verbinding

 

 

 

 

​

​

​

Er zijn zinnen die blijven hangen niet door wat ze zeggen, maar door wat ze openlaten. In mijn leerboek Sociale Psychologie (9e editie) stond zo’n zin:

 

“Waar komt deze toename van narcisme vandaan? Niemand weet het”.

 

Die achteloze vaststelling, verscholen tussen tabellen en definities, bleef nagalmen. Want wat zegt het over een tijd, dat ze haar eigen spiegelbeeld niet meer begrijpt? Dat ze de symptomen van ontbinding kan meten, maar de ziel van het verval niet kan duiden? Het leek me dat deze onwetendheid geen gebrek aan data was, maar een teken van iets groters: dat wij niet langer weten wat de mens is.

We zijn bedreven geraakt in meten, verklaren en vergelijken, maar vergeten hoe het voelt om werkelijk te zijn. En juist dat vergeten, dat verlies aan gevoelde verbondenheid, is, denk ik, de werkelijke wortel van wat men nu narcisme noemt.

 

Dit schrijven is geen wetenschappelijke correctie op dat tekort, maar een poging om het te verstaan. Om te luisteren naar wat het fenomeen narcisme ons vertelt over onze tijdsgeest, over de toestand van onze cultuur, onze relaties en onze verhouding tot het grotere geheel.

 

Het was in eerste instantie de bedoeling om een zogenaamd long read essay te schrijven. Echter, al snel bleek dat dit een te groot onderwerp was voor één essay. Bovendien zou het in het kader van mijn studie juist interessant zijn om het onderwerp verder uit te diepen en de aandacht te geven die het verdient. Om die reden staat het op de website als een apart thema, met daaronder meerdere essays — geschreven in lagen: van de kwetsuren van het kind tot de architectuur van de samenleving; van de vermoeidheid van de ziel tot de metafysische stilte waarin betekenis verdwijnt. Steeds opnieuw keert dezelfde vraag terug:

 

Wat gebeurt er met de mens wanneer hij zijn vermogen tot verbinding verliest?

 

De essays die volgen zijn geen beschuldigingen, maar pogingen tot herinnering. Herinnering aan innerlijkheid, aan waarheid als liefdesdaad en aan de ander als spiegel van de ziel. Ze zoeken niet naar schuld, maar naar een pad terug — een pad van herstel, waarin empathie, waarheid en liefde weer samen kunnen klinken als de drie grondtonen van menselijke verbondenheid.

 

De titel Het lege midden verwijst naar dat verloren veld van betekenis: de plek waar ontmoeting, waarheid en liefde ooit vanzelfsprekend waren, maar waar nu stilte overheerst. Toch is die stilte niet leeg; ze wacht. Ze wacht op onze bereidheid om weer te luisteren.

 

Daar begint elke genezing: in het besef dat het midden niet voorgoed verloren is, maar slechts vergeten. Dat wij, te midden van spiegelingen, meningen en illusies, nog steeds het vermogen dragen om ons opnieuw te herinneren wie we zijn — niet als afzonderlijke zelven, maar als dragers van verbinding.

 

Deze essays zijn een uitnodiging tot die herinnering. Een poging om, te midden van de kakofonie van onze tijd, weer de zachte toon te horen van wat werkelijk leeft: de stem van liefde, die zegt: Ik ben er nog.