De spiegel en de ontmoeting

 

 

 

 

 

 

Er komt een moment waarop elk zoeken stilvalt. Dat gebeurt niet omdat alles is begrepen of verklaard, maar omdat je eindelijk kan rusten in wat is. De vragen die mij hierheen hebben gebracht — wat narcisme is, waarom het toeneemt, hoe de mens zichzelf verloor en hoe hij terug kan keren — zijn in wezen variaties op één oud verlangen: het verlangen om weer thuis te komen.

 

Thuis, niet als plaats, maar als staat van zijn. Een gevoel van verankering in iets dat groter is dan het eigen ik, maar intiem genoeg om te voelen als huid.

 

 

 

De spiegel

De spiegel is het centrale beeld van deze tijd. Hij schittert in elk scherm, elke selfie, elke digitale reflectie. Hij belooft herkenning, maar schenkt slechts terugkaatsing. Hij houdt ons bezig met hoe we overkomen en niet met wie we zijn.

 

En toch is de spiegel niet onze vijand. Hij toont ons de contouren van ons gemis. Door hem zien we wat we verloren: de levendigheid van directe aanwezigheid, de warmte van wederkerigheid, de glans van iets wat niet vastgelegd kan worden. De spiegel, hoe koud ook, wordt zo de stille leraar van onze tijd. Hij laat zien wat niet langer werkt en daarmee wat er te herstellen valt.

 

 

​

De ontmoeting

Tegenover de spiegel staat de ontmoeting. Waar de spiegel reflecteert, resoneert de ontmoeting. Ze maakt ruimte voor het onvoorspelbare, voor het levende dat zich niet laat regisseren. In de ontmoeting ontstaat iets nieuws: iets wat niet van mij is en niet van jou, maar wat alleen tussen ons kan bestaan. Het is daar dat liefde, waarheid en empathie samenvallen: liefde als bereidheid om te zien, waarheid als trouw aan wat verschijnt en empathie als de brug die ertussen leeft.

 

De ontmoeting is geen gebeurtenis, maar een toestand van aanwezigheid. Ze vraagt dat we loslaten wie we denken te zijn en luisteren naar wat het leven zelf zegt, in de blik, in de stilte en in de adem van de ander.

 

 

​

De helende kracht van nabijheid

Elke echte ontmoeting heeft iets heiligs. Dat bedoel ik niet in religieuze zin, maar in existentieel opzicht: ze herstelt de orde van het hart. In nabijheid wordt de wereld weer voelbaar; we herinneren ons dat we niet geïsoleerd zijn, maar draden in hetzelfde weefsel.

​

Therapie is, in die zin, een oefening in ontmoeting. Kunst is een vorm van ontmoeting. Ook stilte, meditatie, natuur; het zijn momenten waarin de wereld ons weer aanraakt. Daar, in die aanraking, verdwijnt de leegte. Niet omdat ze gevuld wordt, maar omdat ze weer wordt opgenomen in betekenis. We hoeven haar niet meer te ontkennen; we kunnen haar dragen, zoals de oceaan haar eigen diepte draagt.

 

​

 

De terugkeer van verbinding

Als we alles samenvatten, dan is het narcisme van onze tijd geen eindpunt, maar een overgang. Een spiegel die te lang heeft gebrand, tot we durven afwenden van het beeld en onze ogen opnieuw openen voor de werkelijkheid.

 

We leven in een tijd waarin de wereld luid is geworden: beelden, meningen en prestaties buitelen over elkaar heen. Die drukte is geen oorzaak van ons gemis, maar wel de achtergrond waartegen het zichtbaar wordt. Juist in deze oververhitte spiegelcultuur wordt de behoefte aan werkelijke ontmoeting weer voelbaar.

 

De mens is niet bedoeld om zichzelf eindeloos te weerspiegelen. Hij is bedoeld om te beantwoorden: aan de wereld, aan de ander en aan het leven dat door hem heen wil stromen. Dát is verbinding: niet verdwijnen in de ander, maar aanwezig blijven in relatie.

 

Wanneer die beweging terugkeert, ontstaat er iets als harmonie. Geen luidruchtig geluk, maar een stille helderheid waarin alles zijn plaats mag innemen: pijn, vreugde, verlangen, verlies en het niet-weten. Alles hoort erbij, want alles is deel van hetzelfde geheel.

 

 

 

De mens als drager van liefde

Misschien is dit de eenvoudigste en tegelijk de diepste conclusie: de mens is een drager van liefde. Niet in de zin dat hij liefde bezit, maar dat liefde zich door hem uitdrukt; zoals muziek zich uitdrukt door een instrument. Zodra we dat herinneren, wordt het leven zelf een gebaar van liefde.

Elke handeling, hoe klein ook, kan resoneren met die oorspronkelijke toon. De zorg voor een kind, een blik van begrip, een stilte die ruimte laat voor de ander — het zijn allemaal vormen waarin het universum zichzelf herinnert.

 

 

 

Slotbeschouwing: De stille omkering

Ik denk dat dit de werkelijke omkering is die onze tijd vraagt: niet een revolutie van buitenaf, maar een stille omwenteling van binnenuit. Een verschuiving van aandacht: van spiegel naar ontmoeting, van projectie naar aanwezigheid en van angst naar liefde.

 

Wanneer steeds meer mensen die omkering belichamen — in hun relaties, in hun werk, in hun denken, in hun zorg — dan verandert de wereld niet door strijd, maar door trilling. Door de zachte kracht van wat waarachtig is. Dat is de tegenbeweging die overal al voelbaar is: in gesprekken waarin mensen opnieuw echt luisteren, in kleine gebaren van zorg die niet om aandacht vragen en in stiltes die ruimte laten in plaats van vullen.

Ze heeft geen leider nodig, geen ideologie en geen systeem. Ze begint telkens opnieuw, op het moment dat één mens besluit om te zien in plaats van te spiegelen, om te luisteren in plaats van te spreken en om lief te hebben in plaats van te beheersen.

 

 

 

Epiloog

Ik schrijf dit niet als toeschouwer, maar als iemand die zelf door die spiegel is gegaan. Alles wat hier staat, is geleefd, niet bedacht. Dat is waarom dit einde voor mij niet voelt als afsluiting, maar als een begin.

 

Misschien zal er later worden gezegd dat het begin van de genezing van de wereld niet lag in grootse daden of nieuwe systemen, maar in kleine, onzichtbare momenten van menselijkheid: in ogen die elkaar weer durfden te ontmoeten, in woorden die niet overtuigden maar waarmaakten, in handen die niet grepen maar droegen.

 

Dat zijn de momenten waarop het lege midden weer voelbaar wordt, het midden dat nooit echt verdwenen was, maar slechts overschreeuwd. Want wat ons redt, is niet kennis of macht, maar herinnering — de herinnering dat wij gemaakt zijn van dezelfde stof als waaruit het leven zelf bestaat:

 

liefde in beweging.